Ivanjica, kao i svaki grad s dugom istorijom, nosi u sebi mnoštvo priča – neke su istinite i važne, dok su druge s vremenom postale mitovi i zablude. U ovom tekstu osvrnućemo se na tri najveće zablude koje se često prepričavaju, ali i jednu gorku istinu koju bi možda mnogi voleli da zaborave.
Istina koja boli: Rušenje prvog ivanjičkog groblja
Godine 1946. doneta je odluka o uklanjanju prvog groblja u Ivanjici, koje se nalazilo na mestu današnje službe komunalnog preduzeća, na samom ulazu u grad. Tamo su počivali prvi stanovnici Ivanjice – ljudi koji su došli iz Nove Varoši, Prijepolja, Sjenice.
Njihovi nadgrobni spomenici, umesto da budu sačuvani kao svedočanstvo jednog vremena, završili su tragično: jedan deo je bačen u Moravu, drugi su seljaci odneli za potrebe štala, a treći se i danas može videti u podrumima prvih zgrada preko reke – spomenici koji sijaju u tami, nemi svedoci prošlosti koju smo izbrisali.
Zabluda 1: Železnička stanica koja to nikada nije bila
Mnogo puta se može čuti da je zgrada bivšeg sreskog, odnosno kasnije opštinskog komiteta (poznatog i kao „Centralni komitet“) nekada služila kao železnička stanica. To jednostavno nije tačno.
Zgrada je podignuta 1939. godine kao kancelarija za inženjere i tehničare koji su radili na projektu puta Ivanjica–Čačak–Sjenica. Taj put je bio strateški važan i deo šire vizije povezivanja sa morem. Železnicu Ivanjica nikada nije imala, a u pomenutoj zgradi su bile običnе kancelarijskе prostorijе, ništa više.
Zabluda 2: Most sa 36.000 jaja
Jedna od omiljenih anegdota u narodu jeste da je u izgradnji ivanjičkog kamenog mosta ugrađeno čak 36.000 jaja, navodno da bi se poboljšala vezivna masa. Iako zvuči simpatično i slikovito, takva tvrdnja nema nikakvog tehničkog ni istorijskog utemeljenja.
Ovakve priče možda nasmeju sagovornike, ali ostavljaju i utisak lakovernosti – i stavljaju nas u poziciju da budemo predmet podsmeha.
Zabluda 3: Osnivač centrale umro bez struje
Još jedna od „crnohumornih“ priča koje se godinama prenose jeste da je jedan od osnivača ivanjičke električne centrale – umro bez struje. Iako deluje kao ironična anegdota, takva priča je više metafora nego činjenica. Ona govori o sporom razvoju, o nerazumevanju vremena, ali i o potrebi da od života pravimo legende – čak i tamo gde im nije mesto.
